Przeciętna wielkość minimum egzystencji w 2001 roku kształtowała się na poziomie 335,70 zł dla jednej osoby w wieku produkcyjnym oraz 330,90 zł w przypadku osoby w wieku emeryckim. Z szacunków przygotowanych przez ekspertów IPiSS wynika, że w 2001 r. gospodarstwo domowe z trójką dzieci, żyjące na poziomie minimum egzystencji, potrzebowało tak kształtować swoje dochody, by móc zaspokoić potrzeby materialne o łącznej wartości 1 495,50 zł. Kategoria minimum egzystencji wyznacza dolne kryterium ubóstwa. Wartość tego koszyka jest brana pod uwagę w badaniach GUS nad zasięgiem tzw. skrajnego ubóstwa. W ostatnich latach obserwuje się niepokojący wzrost udziału ludności żyjącej poniżej kategorii minimum egzystencji.
Wykres 1.
Zasięg ubóstwa skrajnego w latach 1994-2000:
– udział osób znajdujących się poniżej minimum egzystencji.
Źródło: A. Bieńkuńska (2001), GUS: Sytuacja gospodarstw domowych w 2000 r. w świetle wyników badań budżetów gospodarstw domowych, Informacja sygnalna.
Przeciętna wielkość minimum egzystencji w 2001 roku kształtowała się na poziomie 335,70 zł dla jednej osoby w wieku produkcyjnym oraz 330,90 zł w przypadku osoby w wieku emeryckim. Szacuje się, że gospodarstwo domowe z trójką dzieci, żyjące na poziomie minimum egzystencji, potrzebuje tak kształtować swoje dochody, by móc zaspokoić potrzeby materialne o łącznej wartości 1 495,50 zł.
Tabela 1
Wysokość minimum egzystencji w gospodarstwach pracowniczych w 2001 r. w zł.
| Wyszczególnienie |
Gospodarstwa pracownicze |
|||||
| 1 osobowe | 2 osobowe | 3 sobowe | 3 sobowe | 4 osobowe | 5 osobowe | |
| M+K/2 | M+K | M+K+DM | M+K+DS | M+K+ DM+DS | M+K+ DM+2xDS | |
| Żywność | 131,5 | 262,9 | 369,2 | 423,6 | 530,0 | 690,7 |
| Mieszkanie | 175,7 | 241,3 | 339,1 | 339,1 | 442,3 | 538,7 |
| Odzież i obuwie | 12,8 | 25,5 | 40,9 | 46,1 | 61,4 | 81,9 |
| Pozostałe | 15,8 | 30,2 | 115,8 | 64,3 | 149,9 | 184,3 |
| Łącznie min. egzystencji | 335,7 | 559,9 | 865,0 | 873,2 | 1183,5 | 1495,5 |
| Minimum egzystencji per capita | 335,7 | 280,0 | 288,3 | 291,1 | 295,9 | 299,1 |
Źródło: Obliczenia Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych w Warszawie na podstawie danych GUS.
Tabela 2
Wysokość minimum egzystencji w gospodarstwach emeryckich w 2001 r. w zł.
|
Wyszczególnienie |
Gospodarstwa emeryckie |
|
| 1-osobowe | 2-osobowe | |
| M+K/2 | M+K | |
| Żywność | 123,2 | 246,5 |
| Mieszkanie | 175,7 | 241,3 |
| Odzież i obuwie | 12,8 | 25,5 |
| Pozostałe | 19,2 | 37,1 |
| Łącznie min. egzystencji | 330,9 | 550,4 |
| Min. egzystencji per capita | 330,9 | 275,2 |
Źródło jak wyżej.
W porównaniu z rokiem poprzednim, minimum egzystencji wzrosło – zależnie od wielkości i typu gospodarstw domowych – od 4,5 do 7,5 punktów procentowych. Można powiedzieć, że wzrost ten był umiarkowany, będąc zbliżonym do przeciętnego wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w ubiegłym roku, który wyniósł 5,5 punktów. W grupach potrzeb wyżywienia i mieszkania, stanowiących znaczną (od 82 do ponad 90%) część wartości koszyka minimum egzystencji, dynamika wzrostu była dość umiarkowana. Wyjątkiem był znaczny (powyżej 10 punktów) wzrost kosztów utrzymania mieszkania dla gospodarstw jednoosobowych, zarówno pracowniczych jak i emeryckich.
Tabela 3
Struktura minimum egzystencji w gospodarstwach pracowniczych w 2001 r. (w %).
| Wyszczególnienie |
Gospodarstwa pracownicze |
|||||
| 1 osobowe | 2 osobowe | 3 osobowe | 3 osobowe | 4 osobowe | 5 osobowe | |
| M+K/2 | M+K | M+K+DM | M+K+DS | M+K+ DM+DS | M+K+ DM+2xDS | |
| Żywność | 39,2 | 47,0 | 42,7 | 48,5 | 44,8 | 46,2 |
| Mieszkanie | 52,3 | 43,1 | 39,2 | 38,8 | 37,4 | 36,0 |
| Odzież i obuwie | 3,8 | 4,6 | 4,7 | 5,3 | 5,2 | 5,5 |
| Pozostałe | 4,7 | 5,3 | 13,4 | 7,4 | 12,6 | 12,3 |
| Łącznie min. egzystencji | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 |
Źródło jak wyżej.
Tabela 4
Struktura minimum egzystencji w gospodarstwach emeryckich w 2001 r. w %.
|
Wyszczególnienie |
Gospodarstwa emeryckie |
|
| 1-osobowe | 2-osobowe | |
| M+K/2 | M+K | |
| Żywność | 37,2 | 44,8 |
| Mieszkanie | 53,1 | 43,8 |
| Odzież i obuwie | 3,9 | 4,6 |
| Pozostałe | 5,8 | 6,8 |
| Łącznie min. egzystencji | 100,0 | 100,0 |
Źródło jak wyżej.
Objaśnienia do tabel: Symbole użyte w tablicy oznaczają odpowiednio:
M – mężczyzna w wieku 25-60 lat,
K – kobieta w wieku 25-60 lat,
M+K/2 – wydatki na poziomie średniej arytmetycznej dla gospodarstwa mężczyzny i kobiety,
DM – dziecko młodsze w wieku 4-6 lat,
DS- dziecko starsze w wieku 13-15 lat.
W przypadku gospodarstw emeryckich symbole M i K oznaczają odpowiednio mężczyznę i kobietę w wieku powyżej 60 lat.
Informację opracował: Piotr Kurowski