O minimum socjalnym i minimum egzystencji

Kat­e­gorie min­i­mum soc­jal­nego i min­i­mum egzys­tencji stanowią ważny punkt odniesienia w dyskusji nad poziomem życia lud­ności w Polsce. Są to progi min­i­mal­nej kon­sumpcji, wyz­naczane przy wyko­rzys­ta­niu metody potrzeb pod­sta­wowych (zwanej także koszykową).

Zakres i poziom zas­paka­janych potrzeb na poziomie min­i­mum soc­jal­nego winny zapewnić takie warunki, aby umożli­wić repro­dukcję jego sił życiowych człowieka, wychowanie potomstwa oraz utrzy­manie więzi społecznych w cza­sie pracy, nauki i wypoczynku. Min­i­mum soc­jalne oznacza zaspoka­janie potrzeb kon­sump­cyjnych na relaty­wnie niskim poziomie, ale uwzględ­ni­a­ją­cym zalece­nia nauki (np. w zakre­sie wyży­wienia), odpowiada­ją­cym powszech­nie przyj­mowanym nor­mom oby­cza­jowym i kul­tur­owym (rekreacja, uczest­nictwo w kul­turze) oraz obow­iązu­ją­cym nor­mom prawnym (m.in. w zakre­sie oświaty, ochrony zdrowia). Min­i­mum soc­jalne jest kat­e­gorią wyz­nacza­jącą próg, poniżej którego ist­nieje obszar niedostatku czy ubóstwa: stanowi górną granicę tego obszaru.

Z kolei min­i­mum egzys­tencji, zwane także min­i­mum bio­log­icznym, wyz­nacza poziom zaspoko­je­nia potrzeb kon­sump­cyjnych, poniżej którego wys­tępuje bio­log­iczne zagroże­nie życia i roz­woju psy­chofizy­cznego człowieka. Zas­paka­janie potrzeb na tym poziomie i zakre­sie rzec­zowym umożli­wia jedynie przeży­cie. Oznacza to, że kat­e­go­ria ta może być uznana za dolną granicę obszaru ubóstwa.
Obie kat­e­gorie sza­cuje się dla wybranych typów gospo­darstw domowych (sześ­ciu gospo­darstw pra­cown­iczych i dwóch emeryc­kich).
Sza­cunkami min­i­mum soc­jal­nego zaj­mowano się od ponad 30 lat, a na pod­stawie uch­wały Rady Min­istrów nr 165 z 1981  r., min­i­mum soc­jalne jest sys­tem­aty­cznie lic­zone i pub­likowane przez IPiSS. W ostat­nich 10 lat­ach IPiSS sza­cow­ało wartości min­i­mum soc­jal­nego dla miesięcy: marzec, czer­wiec, wrze­sień i grudzień oraz na pod­stawie danych średniorocznych.

Koszyki min­i­mum egzys­tencji zostały opra­cow­ane w ramach badań nad ubóst­wem w Polsce (raport IPiSS „Pol­ska Bieda”, red. Prof. Stanisławy Goli­nowskiej).  Sza­cunki min­i­mum egzys­tencji – na pod­stawie danych śred­niorocznych – prowad­zone są w IPiSS od 1993 r.

Min­i­mum soc­jalne (MS) to model wydatków kon­sump­cyjnych dla osób w różnym wieku w gospo­darst­wach domowych. Zakłada się w nim zaspoka­janie potrzeb na skrom­nym poziomie, uwzględ­ni­a­jąc wskaza­nia nauki, normy oby­cza­jowe i otocze­nie prawne.

Min­i­mum soc­jalne sza­cow­ane jest:
– co 3 miesiące za okresy kwartalne dla Pol­ski ogółem, na pod­stawie cen kwartal­nych udostęp­nionych przez GUS),
– co roku dla Pol­ski oraz dla wojew­ództw i klas miast, na pod­stawie cen śred­niorocznych z GUS.

Min­i­mum egzys­tencji (ME), opra­cow­ane w lat­ach 1994–1996, to model zaspoka­ja­nia potrzeb na alar­mowym poziomie, poniżej którego wys­tępuje zagroże­nie życia oraz roz­woju człowieka. Wyz­nacza ono dolną granicę ubóstwa.

Min­i­mum egzys­tencji sza­cow­ane jest:
– co roku dla Pol­ski oraz dla wojew­ództw i klas miast, na pod­stawie cen śred­niorocznych z GUS.

Rola i funkcje min­i­mum egzys­tencji i min­i­mum soc­jal­nego — P. Kurowski Pobierz plik